ඔයාගේ පවුලේ කෙනෙක්, සමහරවිට ඔයාගේ ආදරණීය අම්මා, තාත්තා, නැත්නම් ආච්චි, සියා ඇල්සයිමර් රෝගයෙන් (Alzheimer's Disease) පෙළෙනවා නම්, ඒක කොයිතරම් වේදනාකාරී අත්දැකීමක්ද කියලා අපි දන්නවා. ටිකෙන් ටික තමන්ගේ ආදරණීයයන්ගේ මතකය නැතිවෙලා යනවා දකින එක හරිම දුකක්. https://nirogilanka.com/independent-fda-panel-endorses-new-alzheimers-disease-treatment/

හිතන්නකෝ, ඔයාට අනාගතයේදී අනිවාර්යයෙන්ම වගේ ඇල්සයිමර් රෝගය හැදෙනවා කියලා කලින්ම දැනගන්න ලැබුණොත්, ඔයා මොනවා කරයිද? ඇත්තටම, එහෙම දෙයක් දැනගත්තට පස්සේ අපිට මොනවද කරන්න පුළුවන්? මේක තමයි අද ගොඩක් දොස්තරවරු සහ පර්යේෂකයන් මුහුණ දෙන ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙලා තියෙන්නේ. https://nirogilanka.com/to-know-or-not-to-know-alzheimers-risk/

දොස්තර මහත්තයෙක් ඔයාට ලේ පරීක්ෂණයක්, විශේෂයෙන්ම සම්පූර්ණ රුධිර පරීක්ෂාවක් (Full Blood Count - FBC) එකක් කරන්න දුන්නම, ඒ ලැබෙන රිපෝට් එකේ එක එක නම්, අකුරු, ඉලක්කම් ගොඩක් තියෙනවා නේද? Hb, WBC, PLT වගේම HCT කියලත් අගයක් තියෙනවා ඔයා දැකලා ඇති. https://nirogilanka.com/what-is-the-hematocrit-test/

ඔයා දවස තිස්සේ computer එකේ type කරන කෙනෙක්ද? එහෙමත් නැත්නම් ගෙදර දොරේ වැඩ, ඉවුම් පිහුම්, වඩු වැඩ, පින්තාරු කිරීම වගේ අතින් කරන දේවල් නිසා ඔයාගේ අතේ, විශේෂයෙන්ම මැණික් කටුව සහ වැලමිට හරියේ පොඩි වේදනාවක්, තෙහෙට්ටුවක් වගේ නිතර දැනෙනවද? https://nirogilanka.com/what-is-the-extensor-carpi-radialis-longus/

අපේ ගොඩක් දෙනෙක් දැන් කෑම හදද්දී, විශේෂයෙන්ම සලාද, පාස්තා වගේ දේවල් හදද්දී ඔලිව් තෙල් පාවිච්චි කරන්න පුරුදු වෙලා ඉන්නවා නේද? ඒකේ තියෙන විශේෂ රසයත්, සුවඳත් එක්ක කෑම වේලට ලැබෙන්නේ පුදුම ගතියක්. https://nirogilanka.com/olive-oil-may-lower-risk-of-dementia-related-death/

"අම්මෝ, දැන් නම් වයසට යනවා වගේ... කිසිම දෙයක් මතක හිටින්නෙ නෑ." ඔයත් ඔහොම හිතලා තියෙනවද? සමහර වෙලාවට යතුර තිබ්බ තැන, කෙනෙක්ට කියන්න ගිය දෙයක් එකපාරටම අමතක වෙනකොට අපිට පොඩි බයක් දැනෙනවා. විශේෂයෙන්ම වයසට යද්දී මතකය අඩු වෙන එක ගැන අපි හැමෝම වගේ පොඩ්ඩක් හරි කනස්සල්ලෙන් ඉන්නේ. https://nirogilanka.com/bigger-brains-lower-risk-of-dementia/

සමහරවිට ඔයාගේ දොස්තර මහත්තයා ඔයාට CPK කියලා ලේ පරීක්ෂණයක් කරන්න කියලා ඇති. මේ නම ඇහුවම සමහරුන්ට පොඩ්ඩක් බය හිතෙන්න පුළුවන්. "මේ මොන අමුතු ටෙස්ට් එකක්ද?" කියලා හිතෙනවා ඇති. ඒත් කලබල වෙන්න කිසිම හේතුවක් නෑ. මේකෙන් බලන්නේ ඔයාගේ ලේ වල තියෙන විශේෂ එන්සයිම (enzyme) එකක මට්ටමයි. https://nirogilanka.com/what-is-the-cpk-enzyme-test/

අපේ ගෙදරක ඉන්න ආච්චි කෙනෙක්, සීය කෙනෙක් තේ කෝප්පයක් බොන්න හදනකොට, එහෙමත් නැත්නම් ලියුමක අත්සනක් ගහන්න හදනකොට අත් ගැහෙනවා, වෙව්ලනවා ඔයා දැකලා ඇති. ගොඩක් වෙලාවට අපි හිතන්නේ "ආ... https://nirogilanka.com/essential-tremor-tied-to-greater-risk-of-dementia/

ඔයා වටේ බලන්නකො. කණ්ණාඩි දාන එක කොච්චර සාමාන්‍ය දෙයක්ද? සමහරු නම් විලාසිතාවටත් කණ්ණාඩි දානවා. ඒත් කන් ඇසීම අඩු වුණාම පාවිච්චි කරන ශ්‍රවණාධාරක (hearing aids) ගැන හිතුවොත්? ඇත්තටම කන් ඇහීම අඩු ගොඩක් අය ඒකට ප්‍රතිකාර ගන්න, එහෙමත් නැත්නම් ශ්‍රවණාධාරකයක් පාවිච්චි කරන්න ටිකක්වත් කැමති නෑ. https://nirogilanka.com/hearing-aids-bring-stigma-for-many/

ඔයා කවදාහරි අහලා තියෙනවද ඇඟ ඇතුළේ හැදෙන, ඇතුළේ කොණ්ඩෙ, දත්, ඇටකටු වගේ දේවල් තියෙන පුදුම විදියේ ගෙඩියක් ගැන? අහන්නත් ටිකක් අමුතුයි නේද? හැබැයි මේක ඇත්තටම වෙන්න පුළුවන් දෙයක්. වෛද්‍ය විද්‍යාවේදී අපි මේවට කියන්නේ ටෙරටෝමා (Teratoma) කියලා. මේ නම ඇහුවම බය වෙන්න එපා. මේවා ගොඩක් වෙලාවට භයානක නැහැ. https://nirogilanka.com/what-is-teratoma/

ඔයා දොස්තර කෙනෙක් හම්බවෙන්න ගියාම, එතනින් දෙන form එකක් පුරවලා තියෙනවද? එහෙම පුරවද්දී ඔයාගේ ආච්චිට, සීයට තිබුණු ලෙඩ ගැන අහනකොට, "අනේ මේවා මොකට අහනවද" කියලා ඔයාටත් හිතිලා ඇති. දොස්තර මහත්තයත් ඔයාගෙන් මේ වගේ ප්‍රශ්න අහනවා. ඇයි ඒක එච්චරටම වැදගත් වෙන්නේ? https://nirogilanka.com/what-is-my-medical-history/

වැහි කාලෙ පටන් ගත්තාම අපේ හිතට එන එක බයක් තමයි 'මී උණ'. ගෙදර කාටහරි ටිකක් තදින් උණ හැදුණත්, ඇඟපත රිදෙන්න ගත්තත් අපි කලබල වෙනවා. "මේ සාමාන්‍ය හෙම්බිරිස්සාවක්ද, නැත්නම් මී උණද?" කියලා හිතෙනවා. ඇත්තටම මේක සාධාරණ බයක්. මොකද මී උණ කියන්නේ හරියට ප්‍රතිකාර නොකළොත් භයානක වෙන්න පුළුවන් රෝගයක්. https://nirogilanka.com/what-is-leptospirosis/

අපේ රටේ මදුරුවෝ කියන්නේ ඉතින් හරිම සුලබ දෙයක්නේ. සමහර වෙලාවට මදුරුවෙක් විද්දහම පොඩ්ඩක් කසනවා ඇරෙන්න අපි ඒක ලොකුවට ගණන් ගන්නේ නැහැ. ඒත් ඔයා දන්නවද, සමහර මදුරු දෂ්ටන සාමාන්‍ය කැසීමකට වඩා භයානක වෙන්න පුළුවන් කියලා? https://nirogilanka.com/what-is-la-crosse-encephalitis/

ඔයා කවදාහරි හිතලා තියෙනවද, අපි හොඳට දුවලා පැනලා සෙල්ලම් කරද්දී දාඩිය දාන්නේ ඇයි, සීතල දවසක අපිව ගැහෙන්නේ ඇයි, එහෙමත් නැත්නම් බඩගිනි වෙලාවක කෑම ටිකක් පරක්කු වුණත් ලොකු ගැටළුවක් නැතුව ඉන්න පුළුවන් කොහොමද කියලා? https://nirogilanka.com/what-is-homeostasis/

ඔයා දන්නවද අපේ ශරීරයෙන් 50% ත් 60% ත් අතර ප්‍රමාණයක් හැදිලා තියෙන්නේ දියර වර්ග වලින් කියලා? ඒ කියන්නේ වතුර, ලේ වගේ දේවල්. අපේ නිරෝගීකමට මේ දියර මට්ටම හරියටම සමබරව (balance) තියාගන්න එක අත්‍යවශ්‍යයි. https://nirogilanka.com/what-is-fluid-overload/

ඔයා කවදාහරි සම්පූර්ණ රුධිර පරීක්ෂණයක් (Full Blood Count) කරලා, ඒ report එකේ රතු රුධිරානු (Red Blood Cells or RBC) ගාන සාමාන්‍ය මට්ටමට වඩා ටිකක් වැඩියි කියලා දැකලා තියෙනවද? එහෙම දැක්කම පොඩි කලබලයක්, බයක් ඇතිවෙන එක සාමාන්‍යයි. "මේ මොකක්ද? ඇයි මෙහෙම වෙලා තියෙන්නේ?" කියලා හිතෙනවා. https://nirogilanka.com/what-is-erythrocytosis/

හිතන්නකෝ ඔයාගේ පවුලේ කෙනෙක්ට එකපාරටම පපුවෙ අමාරුවක් හැදුණා කියලා, එහෙමත් නැත්නම් පාරෙදි පොඩි අනතුරක් වුණා කියලා. අපි කලබල වෙලා දුවගෙන යන්නෙ ඉස්පිරිතාලෙ හදිසි ප්‍රතිකාර ඒකකයට, ඒ කියන්නේ ETU එකට නේද? https://nirogilanka.com/what-is-emergency-medicine-doctor/

සමහර දවස්වලට ඔයාටත් ඇඟට හරිම මහන්සියක්, පණ නැති ගතියක් දැනෙනවද? එහෙමත් නැත්නම් අතපය එකපාරටම පෙරළෙනවා, කොන්දේසි දානවා වගේ වෙනවද? මේකට හේතුව ඔයා හිතනවට වඩා සරල දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. අපි අද කතා කරන්නේ අපේ ඇඟේ ක්‍රියාකාරීත්වයට නැතුවම බැරි දෙයක් වෙන 'ඉලෙක්ට්‍රොලයිට්ස්' (Electrolytes) ගැනයි. https://nirogilanka.com/what-is-electrolyte-imbalance/

ඔයාගෙත් අතක්, කකුලක්, එහෙම නැත්නම් ඇඟේ වෙනත් තැනක් එකපාරටම ඉදිමිලා, බර වෙලා වගේ දැනෙනවද? ඇඳගෙන ඉන්න ඇඳුම්, දාගෙන ඉන්න මුදු, වළලු එහෙම හිරවෙන්න පටන් අරන්ද? මේක සමහර වෙලාවට අපි වැඩිය කතා නොකරන, ඒත් ගොඩක් දෙනෙක්ට බලපාන්න පුළුවන් Lymphedema කියන තත්ත්වය වෙන්න පුළුවන්. බය වෙන්න එපා. https://nirogilanka.com/what-is-lymphedema/

ඔයාගේ අතක් හෝ කකුලක් නිකරුණේ ඉදිමෙනවා, බර ගතියක් දැනෙනවා, සමහරවිට ඇඳුම් අඳිද්දී පවා හිර ගතියක් දැනෙනවා කියලා ඔයාට කවදාහරි හිතිලා තියෙනවද? විශේෂයෙන්ම පිළිකා සැත්කමකින් පස්සේ මේ වගේ අත්දැකීමක් ඔයාට හෝ ඔයා දන්න කෙනෙක්ට ඇති. ගොඩක් අය හිතන්නේ මේක සාමාන්‍ය දෙයක් කියලා. https://nirogilanka.com/what-is-lymph-drainage-massage/

අපේ ගොඩක් දෙනෙක්ට තියෙන පොදු සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් තමයි අධික රුධිර පීඩනය, නැත්නම් අපි කවුරුත් දන්න විදියට "ප්‍රෙෂර් එක". සමහර වෙලාවට දොස්තර මහත්තයා දෙන බෙහෙත් බිව්වම මේක පාලනය වෙනවා. https://nirogilanka.com/what-is-hyperaldosteronism/

ඔබට නිතරම මහන්සියක්, සන්ධිවල වේදනාවක් දැනෙනවද? සමහර වෙලාවට අපි මේවා සාමාන්‍ය දේවල් කියලා හිතලා අතෑරලා දානවා. ඒත් මේ දේවල්, අපේ ශරීරයේ යකඩ මට්ටම ඕනෑවට වඩා වැඩිවීමේ රෝග ලක්ෂණ වෙන්නත් පුළුවන්. අපි අද කතා කරන්නේ ඒ වගේ තත්ත්වයක් වෙන "හේමොක්‍රොමැටෝසිස්" (Hemochromatosis) ගැන. https://nirogilanka.com/what-is-hemochromatosis/

‘Plastic Surgery’ කිව්ව ගමන් අපේ ගොඩක් දෙනෙක්ගේ ඔළුවට එන්නේ නළු නිළියෝ ලස්සන වෙන්න කරන සැත්කම් ගැන නේද? හැබැයි ඇත්තටම කතාව ඊට වඩා ගොඩක් ගැඹුරුයි. ප්ලාස්ටික් ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙක් කියන්නේ පෙනුම ලස්සන කරන කෙනෙක්ට විතරක්ම නෙවෙයි. https://nirogilanka.com/what-is-a-plastic-surgeon/

ඔයාට කවදාහරි අසනීපයක් නිසා හරි, අනතුරක් නිසා හරි ඇවිදගන්න, දෛනික වැඩක් පලක් කරගන්න අමාරු වෙලා තියෙනවද? එහෙම වෙලාවට ඔයාගේ දොස්තර මහත්තයා ඔයාව 'Physiotherapist' කෙනෙක්, ඒ කියන්නේ භෞත චිකිත්සකවරයෙක් ළඟට යොමු කරන්න ඇති. සරලවම කිව්වොත්, භෞත චිකිත්සකවරයෙක් කියන්නේ ඔයාගේ වේදනාව, ඇඟේ සමබරතාවය (balance), https://nirogilanka.com/what-is-a-physiotherapist/

ඔයාගේ පවුලේ කාටහරි, එහෙම නැත්නම් ඔයා දන්න කෙනෙක්ට "ලේ අඩුයි" කියලා නිතරම කියනවා ඔයා අහලා තියෙනවද? සමහර වෙලාවට එයාලට නිතරම මහන්සියි, සම සුදු මැලි වෙලා වගේ පේනවා. මේක සාමාන්‍ය ලේ අඩුකමක්ම වෙන්න බැරිද? ඔව්, සමහරවිට ඒක සාමාන්‍ය දෙයක් නෙවෙයි, තැලසීමියා කියන උරුමයෙන් එන ලේ රෝගී තත්ත්වයක් වෙන්න පුළුවන්. https://nirogilanka.com/what-is-thalassemia/